آرامبخشی یا سدیشن در دندانپزشکی کودکان
در حال حاضر دربین متخصصین دندانپزشکی کودکان رویکردهای متفاوتی نسبت به انجام سدیشن در مطب دندانپزشکی کودکان وجود دارد. در این نوشتار سعی نموده ایم مجموعه ای از گایدلاینها و رفرنسهای معتبر در سطح دنیا را در رابطه با این امر مورد بررسی قرار دهیم. سدیشن درجات مختلفی دارد که به صورت طیفی تعریف میشود که یک سر آن سدیشن خفیف بوده و بعد به تدریج سدیشن متوسط و سدیشن عمیق و انتهای دیگر طیف، بیهوشی قرار میگیرد. بر حسب میزان داروی دریافتی توسط کودک درجه سدیشن تعیین میشود. لازم به ذکر است که سدیشن عمیق بسیار نزدیک به بیهوشی میباشد و مرز بین این دو گزینه بسیار مرز باریک و غیر قابل تفکیکی میباشد و به راحتی امکان تغییر فاز کودک بین مراحل مختلف سدیشن وجود دارد. برای درمان دندانپزشکی معمولا سدیشن متوسط بهترین حالت میباشد ولی امکان نگاه داشتن بیمار در فاز متوسط سدیشن بسیار مشکل میباشد و حتی ممکن است به راحتی کودک حین سدیشن وارد فاز بیهوشی شود.
در حال حاضر ۵۰ ایالت آمریکا و ۶ استان کانادا جهت انجام سدیشن برای دندانپزشکی قوانین ویژه ای را وضع کرده اند که مستلزم گذراندن دوره های خاص و کسب مجوز جهت انجام سدیشن در مطب میباشد(۱).
طبق گایدلاین منتشر شده در معتبرترین ژورنال دندانپزشکی کودکان در رابطه با سدیشن در کودکان، سدیشن در کودکان با ریسک زیادی همراه است. عوارض غیر قابل جبرانی مانند انسداد راه هوایی و افت سچوریشن میتواند از جمله عوارض سدیشن باشد. انجام پروسه های درمانی طولانی مدت در کودکان زیر ۶ سال معمولا نیاز به سدیشن عمیق دارد و انجام سدیشن عمیق در کودکان زیر ۶ سال احتمال عوارض بیشتری دارد. کودکان زیر ۶ سال معمولا به عوارض داروهای آرام بخش حساسیت بیشتری دارند و بیشتر در معرض به خطر افتادن رفلکسهای محافظتی تنفسی، باز بودن راه تنفسی و تحریک تنفسی میباشند. انجام سدیشن در محیط غیر بیمارستانی با ریسک زیادی در زمینه شکست در نجات کودک در صورت بروز عوارض ناخواسته همراه میباشد (۲).
در حال حاضر انجام تکنیکهای سدیشن با ریسک بالا و تهاجمی مثل سدیشن عمیق یا سدیشن چند دارویی برای کودکان در کشور انگلستان جایگاهی ندارد و در کشورهایی که این تکنیکها انجام میشود انجام آن محدود به محیطهای بیمارستانی میباشد (۳).
طبق مطالب منتشر شده دریکی از رفرنسهای مشهور آمریکا در زمینه سدیشن در دندانپزشکی انجام سدیشن متوسط در کودکان زیر ۱۶ سال ممنوع میباشد به استثنای مواردی که پزشک آموزش لازم را برای تزریق داروهای آرام بخش در این گروه سنی گذرانده باشد.از آنجایی که کودکان زیر ۱۶ سال نسبت به داروهای سرکوب کننده سیستم عصبی افزایش پاسخ دارند این ممنوعیت لحاظ شده است. بیماریهای زیر نیز از جمله مواردی میباشند که انجام سدیشن در این بیماران ممنوع میباشد: بیماریهای کبدی، اختلالات تیرویید ( هایپوتیرویید و هایپرتیرویید)، نارسایی آدرنال،کودکان چاق و کودکانی که رگهای قابل تشخیص ندارندنیزجزوموارد ممنوع انجام سدیشن میباشند.
سدیشن با بنزودیازپینها (دیازپام و میدازولام) معمولا برای پروسه های درمانی ۱ ساعته پیشنهاد میشود (۴). لازم به ذکر است که طبق نظر پروفسور مالامد نویسنده کتاب سدیشن در دندانپزشکی برای کار در دندانپزشکی کودکان ایشان تاکید بر سدیشن متوسط داشته و اعتقادی به سدیشن عمیق برای دندانپزشکی کودکان ندارند و همانطور که ابتدا اشاره شد نگاه داشتن بیمار در فاز متوسط سدیشن بسیار مشکل میباشد و ممکن است به راحتی بیمار وارد فاز بیهوشی شود.
کودکانی که سدیشن دریافت میکنند سیستم عصبی مرکزی، سیستم قلبی-عروقی و تنفس آنها تحت تاثیر داروهای دریافتی قرار میگیرد و به همین جهت مانیتورینگ دقیق کودک با استفاده از تجهیزات کامل به منظور پیشگیری از هر گونه عوارض غیر قابل جبران بسیار مهم میباشد. تهیه تمام تجهیزات لازم برای مانیتورینگ کودک شامل لیست بلند بالایی از تجهیزات بیمارستانی میباشد که تهیه تمام این تجهیزات برای مطب دندانپزشکی بسیار مشکل و هزینه بر میباشد، لذا انجام آرامبخشی باید با تصمیم متخصص دندانپزشکی کودکان با توجه به نیاز درمانی کودک و با مشاوره و هماهنگی با متخصص بیهوشی، در اتاق عمل مجهزو دارای مجوز از وزارت بهداشت و درمان انجام گردد. طبق قوانین جاری وزارت بهداشت و درمان و سازمان نظام پزشکی انجام آرامبخشی یا سدیشن در مطب ممنوع می باشد.
References:
۱- American Dental Association. Department of State Government Affairs. The
Association: Chicago; 2009 http://www.ada.org/~/media/ADA/Advocacy/Files/anesthesia_se
۲- Pediatric Dentistry Vol 41 No.4 July/Aug 19
۳- UK National Clinical Guidelines in Paediatric Dentistry, International Journal of Paediatric Dentistry 2002; 12: 359–۳۷۲٫
۴- Stanley F.Malamed, 2018, Sedation a Guide to Patient Management, 6th Edition, Elsevier, Chapter 21.
